چرا ما هنوز در جستجوی حیات بیگانه هوشمند هستیم

بشر آسمان ها را برای یافتن نشانه هایی از تمدن های پیشرفته در جهان اسکن و جست و جو کرده اما موفق به کشف هیچ نشانه ای نشده است. بنابراین شاید ما نباید فقط روی زندگی هوشمندانه بلکه باید روی هر نوع شکلی از زندگی تمرکز کنیم. با این اوصاف چرا ما هنوز در جستجوی حیات بیگانه هوشمند هستیم؟

مطمئناً یافتن یک میکروب کوچک به اندازه تبادل با بیگانگان دور هیجان‌انگیز نیست، با این وجود احتمال یافتن نشانه‌هایی از حیات غیر هوشمند در کهکشان ما بسیار محتمل تر و ساده‌تر است.

آیا کسی آنجاست؟

حیات، از جمله حیات هوشمند، روی زمین تکامل یافته است. با این حال نباید چیز خاص و ویژه ای در مورد سیاره ما وجود داشته باشد. زمین فقط یک دنیای تصادفی دیگر در کهکشان است که در مکان مناسبی نسبت به ستاره خود قرار گرفته است. بنابراین اگر زندگی هوشمند در اینجا اتفاق افتاده است، در سایر نقاط جهان هستی نیز باید بسیار رایج باشد.

شاید از خود بپرسید که با توجه به این تعریف این حیات هوشمند در کجا قرار دارد و چرا ما نشانه هایی از وجود آن را نمی بینیم؟

این سوال قلب پارادوکس فرمی (fermi paradox) و اصلی ترین استدلالی است که برای تقویت جستجوی هوش فرازمینی (SETI) استفاده می شود. در نگاه اول، واضح به نظر می رسد که ما نباید در جهان تنها باشیم، بنابراین اگر به اندازه کافی دقیق نگاه کنیم شواهدی در جهت پیدایش این هوش پیدا خواهیم کرد.

شاید موجودات فضایی سیگنال های رادیویی را برای گوش دادن به ما ارسال می کنند. شاید آنها مصنوعاتی را در منظومه شمسی به جا گذاشته که برای نظارت ما طراحی شده اند یا فقط در اطراف ما می چرخند. شاید آنها درگیر پروژه های مهندسی بزرگ مانند محصور کردن ستاره خود در انبوهی از صفحات خورشیدی، هستند.

با این حال، پس از گذشت نیم قرن از SETI و با وجود تمام تلاش ها و تمام پیشرفت های تکنولوژیکی ما مطلقاً هیچ مدرکی دال بر وجود حیات هوشمند در کهکشان خود یا حتی در کیهان نداریم.

نشانه حیات

بر طبق SETI فرض می شود که تشخیص حیات هوشمند باید آسان‌تر از زندگی عادی و غیرهوشمند باشد زیرا موجودات هوشمند به طور قطع می‌توانند حضور خود را آشکار کنند. اگر آنها رادیو را اختراع کرده باشند، می توانند FM را روشن و حباب قابل تشخیصی را ایجاد کنند که با سرعت نور از سیستم خانه خود دور می شود.

اگر آنها قادر به مهار کسری مناسب از انرژی حاصل از ستاره خود باشند، می توانند کل منظومه خود را متحول کنند. اگر آنها به سفر بین ستاره ای دسترسی داشته باشند، می توانند مانند علف های هرز (هوشمند) در سراسر کهکشان پخش شوند.

اما چیزی در این استدلال اشتباه است. یا زندگی هوشمند آنطور که انتظار داشتیم رایج نیست و یا آنطور که انتظار داشتیم قابل تشخیص نیست. در هر صورت، به نظر نمی رسد که جستجوی حیات بیگانه هوشمند به این زودی ها به ثمر بنشیند.

بنابراین شاید ما باید به جای تمرکز بر یافتن حیات بیگانه هوشمند باید به دنبال حیات فرازمینی از هر شکل و نوعی باشیم؛ از موجودات تک سلولی شناور در اقیانوس ها و خزه های چسبیده به صخره ها گرفته تا اولین نشانه ها از موجودات پیچیده تر.

مطمئناً، یافتن این گونه از اشکال زندگی به اندازه زندگی هوشمند پر سر و صدا نیست اما وجود آن ها را نباید بی اهمیت فرض کرد. در واقع یکی از ویژگی های کلیدی هر نوع حیات، توانایی بیرون آوردن یک سیاره از حالت تعادل است.

برای مثال جو زمین را در نظر بگیرید. سیاره ما احتمالاً با مقدار زیادی اکسیژن تشکیل شده است که در تمام کیهان یافت می شود. اما اکسیژن بسیار فرار و واکنش پذیر است و در اتمسفر به تنهایی دوام زیادی ندارد. از این رو یا به فضا فرار کرده یا با عناصر دیگر پیوند می یابد و به ترکیب های دیگری مانند دی اکسید کربن یا دی اکسید سیلیکون تبدیل می شود.

اما حدود ۲ میلیارد سال پیش، سیاره ای پر از موجودات فتوسنتزی تک سلولی، دی اکسید کربن کافی را جذب کرده و اکسیژن کافی برای بازسازی کامل جو زمین بیرون ریخت. این روند شرایط زندگی و حیات زمینی و ماهیت جو این سیاره را تغییر داد.

وجود شرایط مانند زمین در جو سایر سیارات نیز قابل تشخیص است. هنگامی که یک سیاره فراخورشیدی دور از مقابل ستاره مادرش عبور می کند، نور آن ستاره قبل از اینکه راه خود را به تلسکوپ های ما برساند، از جو سیاره عبور می کند. عناصر و مولکول های مختلف در جو، نور را به روش های ظریف اما قابل اندازه گیری تغییر می دهند.

اولین تماس

فناوری فعلی ما تنها توانایی مطالعه جو سیارات غول پیکری را دارد که نزدیک به ستاره های مادرشان می چرخند اما ماهواره بررسی سیارات فراخورشیدی ناسا در حال فهرست‌بندی تعدادی از نامزدهای امیدوارکننده برای مطالعات بعدی با تلسکوپ فضایی جیمز وب است. وب توانایی بالایی در تشخیص فراوانی اکسیژن در جو جهان‌های بیگانه دارد.

به احتمال زیاد، اولین شواهد در جستجوی حیات بیگانه هوشمند به شکل تکان خوردن یک خط در یک نمودار باشد که به ما نشان می دهد موجودات زنده تعادل سیاره خود را به طرز چشمگیری تغییر داده اند.

یافتن حیات غیر هوشمند یا حتی موجودات تک سلولی ممکن است به اندازه وجود نبردهای فضایی حماسی با ربات های بیگانه هیجان انگیز نباشد اما پیدا کردن هر گونه حیات خارجی مطمئناً بسیار هیجان انگیز و حیرت آور باشد.