بیشتر جانداران با سپری کردن عمر خود سرانجام پیر می شوند و می میرند. اما به نظر می رسد که چند گونه خوش شانس وجود دارند که وزن زمان را بر روی خود احساس نمی کنند و فارغ از هر چیزی به حیات خود ادامه می دهند. در این مقاله این پرسش که آیا جاودانگی جانداران در طبیعت وجود دارد را بررسی می کنیم و بیشتر با این جاودانگی و مفهوم آن آشنا می شویم.
داشتن عمر جاویدان یکی از آرزو های دیرین انسان است. اما جاودانگی بیشتر می تواند یک نفرین باشد تا یک نعمت؛ همان طور که تیتونوس با هزینه خود این درس را آموخت.
این شاهزاده تروایی افسانه ای، چنان زیبا بود که الهه سحر را با زیبایی خود جادو کرد. این الهه از زئوس خدای خدایان خواست تا به تیتونوس جاودانگی دهد تا بتواند برای همیشه با او باشد.
اما زئوس درخواست او را به معنای واقعی کلمه تفسیر کرد. تیتونوس نمرد، اما پیر شد. او ظاهر خوب و توانایی های خود را از دست داد. این باعث شد آن الهه هم علاقه خود را نسبت به او از دست دهد و او را برای همیشه در اتاقی محبوس کرد.
البته که این فقط یک داستان بود. اما همان طور که اغلب اتفاق می افتد، حقیقت عجیب تر از داستان است. بسیاری از گونه ها واقعاً از نظر فنی جاودانه هستند و برخلاف تیتونوس، بسیاری از آن ها به طور ابدی جوان باقی می مانند.
بررسی جاودانگی جانداران در طبیعت
آن چه ما در این مقاله در مورد آن صحبت می کنیم “جاودانگی بیولوژیکی” است، اگرچه بسیاری از زیست شناسان ترجیح می دهند ما از این عبارت استفاده نکنیم.
توماس بوش در دانشگاه کیل، آلمان می گوید: “جاودانه در واقع به این معنی است که شما به هیچ وجه نخواهید مرد، که این حرفی است احمقانه.”
هرچند که متناقض به نظر می رسد، ارگانیسم های بیولوژیکی جاودانه از نظر بیولوژی قطعاً فانی هستند. آن ها می توانند توسط یک شکارچی، یک بیماری یا یک تغییر فاجعه بار در محیط مانند آتشفشان از بین بروند. اما برخلاف انسان، آن ها به ندرت به دلیل پیر شدن می میرند.
به عبارت دیگر و بیان بهتر، ارگانیسم های بیولوژیک از بین می روند، اما به نظر نمی رسد که پیر شوند یا مراحل تکامل را طی کنند. آن ها اساساً و دقیقاً مخالف تیتونوس هستند.
جاودانگی در گیاهان
برای درک بهتر موضوع کاج بریستلکون مثال خوبی برای جاودانگی جانداران در طبیعت است. برخی از این درختان آمریکای شمالی به طرز حیرت انگیزی قدیمی هستند. آن ها ۵۰۰۰ سال پیش رشد خود را آغاز کردند. تقریباً در زمانی که شهر واقعی تروی در ترکیه فعلی تأسیس شد.
درختان کاملاً مورد ضرب و شتم طبیعت قرار می گیرند. آن ها توسط صاعقه مورد اصابت قرار می گیرند، در اثر ریزش برف سنگین می شوند، شاخه هایشان از هم جدا می شوند و … . به عبارت دیگر، یک کاج بریستلکون به نظر می رسد قدیمی و پیر است اما اگر با دقت بیشتری به آن نگاه کنیم، شاهد داستانی بسیار متفاوت خواهیم بود.
مطالعه ای که در سال ۲۰۰۱ منتشر شد، گرده و دانه های کاج بریستلکون را در سنین مختلف تا ۴۷۰۰ سال مقایسه کرد و هیچ افزایش قابل توجهی در میزان جهش با افزایش سن مشاهده نکرد. علاوه بر این، عملکرد بافت عروقی در درختان باستانی به همان خوبی درختان جوان عمل می کند.
درختان کهنسال در اثر آب و هوا و سایر عوامل طبیعی و غیر طبیعی فرسوده شده اند اما در سطح سلولی مانند دوران جوانی خود هستند. به نظر نمی رسد که بافت های آن ها با گذشت چنین زمان طولانی پژمرده و پیر شده باشند.
هیچ کس واقعاً نمی داند که این نوع کاج چگونه این کار را انجام می دهد. طول عمر آن ها آن چنان که انتظار دارید مورد مطالعه قرار نگرفته است.
اما دانشمندان گمان می کنند که احتمالاً به خاصیت خاصی از “مریستم” درختان برمی گردد. این ها تکه هایی از ریشه ها و شاخه ها هستند که محل زندگی جمعیت سلول های بنیادی اند و رشد جدیدی ایجاد می کنند. سلول های بنیادی ظاهراً می توانند برای هزاره ها جوان و سالم باقی بمانند.
در واقع به نظر می رسد مانند یک کشت باکتریایی، سلول های غیر جهش یافته از سلول های آسیب دیده بهتر عمل می کنند.
جاودانگی در حیوانات
طول عمر حیوانات عموما از گیاهان کم تر است. به همین دلیل حیوانات به ندرت بیش از چند قرن قادر به ادامه حیات هستند. البته یک استثنا وجود دارد؛ حیوانات استعماری یا کولونی ساز مانند مرجان ها می توانند بیش از ۴۰۰۰ سال زنده بمانند. با این حال، پولیپ های منفرد مرجانی ممکن است فقط چند سال از عمرشان گذشته باشد.
مینگ که یک نرم تن می باشد نمونه مناسبی برای جاودانگی جانداران در طبیعت است، در واقع قدیمی ترین حیوان انفرادی تأیید و ثبت شده است. این کواهوگ موجود در اقیانوس که نوعی صدف به شمار می رود، ۵۰۷ سال عمر دارد که زیست شناسان آن را از آب های ساحلی اطراف ایسلند در سال ۲۰۰۶ لایروبی کردند و بلافاصله آن را کشتند.
مینگ درگذشت اما ممکن است از نظر بیولوژیکی جاودانه باشد. در بسیاری از سلول های حیوانی، مولکول های حاوی اکسیژن با غشاها واکنش نشان می دهند و مولکول های کوچکی تولید می کنند که به نوبه خود به سایر قسمت های سلول آسیب می رسانند.
اما یک مطالعه در سال ۲۰۱۲ نشان داد که سلول های کواهوگ غشایی دارند که به طور غیرمعمول در برابر این نوع آسیب دارای مقاومت هستند. مینگ ممکن است عمر طولانی داشته باشد زیرا سلول های آن مانند سلول های کاج بریستلکون با سرعت ناچیزی پیر می شوند.
مینگ مسن ترین حیوان با سنی است که قابل تأیید است. این یک نرم تن است، بنابراین زیست شناسان می توانند خطوط رشد سالانه را در پوسته آن بشمارند. همان طور که گیاه شناسان با شمارش حلقه ها در تنه درختان قدمت آن را تشخیص می دهند.
همه حیوانات سابقه مناسبی از سن و سال خود را با خود حمل نمی کنند. از این رو ممکن است حیواناتی وجود داشته باشند که حتی از مینگ هم قدیمی تر باشند.
هیدرا، یک حیوان کوچک و بدن نرم و مرتبط با عروس دریایی است که نمونه دیگر برای جاودانگی جانداران در طبیعت است. حیوانات کوچک عموماً به اندازه حیوانات بزرگ زندگی نمی کنند، اما یک زیست شناس هیدرایی را بیش از چهار سال در آزمایشگاه نگه داشته است. این مدت بسیار حیرت انگیزی برای حیوانی است که اندازه آن فقط ۱۵ میلی متر است.
نکته جالب تر این است که در پایان آزمایش چهار ساله، هیدرا مانند روز اول جوان و سالم به نظر می رسید. این آزمایش باعث می شود هیدرا مورد دیگری از جاودانگی بیولوژیکی باشد.
این که هیدرا دقیقاً چه مدت عمر می کند را نمی توان حدس زد. شاید چند سال یا شاید هیدرا بتواند ۱۰ هزار سال زندگی کند.
هیدرا مجموعه ای قدرتمند و قابل توجهی از سلول های بنیادی را در بدن کوچک خود حمل می کند. آن ها بسیار قوی هستند و در صورت بروز حادثه می توانند قسمت های قابل توجهی از بدن هیدرا را مجدد رشد دهند.
از این رو و به علت وجود این توانایی، با الهام از افسانه یونانی نام این موجود را هیدرا گذاشتند. در افسانه های یونان هیدرا موجودی بود که می توانست سرهای بریده شده خود را دوباره رشد دهد.
