آسمان شب سرشار از شگفتی های فراوان است. صورت فلکی دب اصغر (Ursa Minor) در آسمان شمالی، یکی دیگر از این شگفتی های چشم نواز است. نام این صورت فلکی در لاتین به معنای خرس کوچکتر است و در همسایگی نمونه بزرگتر خود، دب اکبر (Ursa Major) دیده می شود. در این مقاله به بررسی بیشتر این صورت فلکی می پردازیم و سعی می کنیم بیشتر با آن آشنا شویم. با ما همراه باشید.
بررسی صورت فلکی دب اصغر
دب اصغر اولین بار توسط اخترشناس یونانی بطلمیوس در قرن ۲ فهرست نویسی شد. شناسایی این صورت فلکی کار سختی نیست زیرا دارای یکی از درخشان ترین ستاره ها در آسمان شب است.
در واقع شامل پنج ستاره با نام های تایید شده می باشد که به طور رسمی توسط اتحادیه بین المللی نجوم (IAU) تأیید شده اند. این ستاره ها عبارتند از Baekdu ، Kochab ، Pherkad ، Polaris و Yildun .
درخشان ترین ستاره صورت فلکی دب اصغر، ستاره قطبی شمالی (Alpha Ursae Minoris) با قدر ظاهری ۱.۹۷ است. از این رو به دلیل مشخص کردن محل قطب شمالی آسمان مشهور است و در زمان باستان برای جهت یابی بسیار مورد استفاده قرار می گرفت که نشان دهنده اهمیت زاید این صورت فلکی است.
دب اصغر ۵۶ امین صورت فلکی آسمان است که مساحتی در حدود ۲۵۶ درجه مربع را اشغال کرده است و در ربع سوم نیم کره شمالی (NQ3) و عرض های جغرافیایی بین + ۹۰ درجه و -۱۰ درجه دیده می شود. صورت های فلکی Camelopardalis ، Cepheus و Draco همسایه های آن به شمار می آیند.
دب اصغر در فرهنگ های مختلف
نامگذاری صورت های فلکی معمولا بر اساس افسانه ها و اساطیر یونان باستان انجام شده است و صورت فلکی دب اصغر هم ازاین قاعده مستثنی نبوده است. البته در این بین همیشه پای زئوس در میان است.
دب اصغر معمولاً با دو افسانه متفاوت در ارتباط است. در اولین افسانه این صورت فلکی نشان دهنده آیدا، حوری است که از زئوس در جزیره کرت مراقبت می کرد. مادر زئوس، رئا، زئوس را در این جزیره پنهان کرد زیرا نمی توانست از او در برابر پدرش کرونوس محافظت کند.
کرونوس از ترس پیشگویی قدیمی که بیان می کرد یکی از فرزندانش او را سرنگون خواهد کرد، پنج فرزندش را پس از تولد را قورت داد! وقتی زئوس متولد شد، رئا کرونوس را جوری فریب داد تا او در عوض یک سنگ را ببلعد.
سرانجام زئوس پیشگویی ها به حقیقت رساند. او برادرانش پوزیدون و هادس و خواهرانش هرا، هستیا و دیمیتر را آزاد کرد و برترین خدای المپ و خدای خدایان شد.
بر اساس یک افسانه متفاوت و روایتی دیگر، صورت فلکی دب اصغر نشان دهنده آرکاس، پسر زئوس و کالیستو است. در مقاله مربوط به آشنایی با صورت فلکی دب اکبر این روایت را به طور کامل توضیح دادیم که می توانید به آن مراجعه کنید.
ستارگان اصلی دب اصغر
ستاره قطبی، نزدیکترین ستاره درخشان به قطب آسمانی شمال است که تقریباً ۴۳۴ سال نوری از زمین فاصله دارد.
ساده‌ترین راه برای یافتن ستاره قطبی در آسمان شب این است که امتداد دو ستاره دوبه و مراک، در دب اکبر را رو به بالا دنبال کنید و سپس به دنبال نزدیکترین ستاره درخشان باشید.
