هوش مصنوعی (Artificial intelligence) از علوم رایانه ای پیچیده ای است که اکثر ما هم‌معنی آن را متوجه می شویم و هم با آن بیگانه ایم. در واقع سؤال هوش مصنوعی چیست همیشه در گوشه ای از ذهن ما باقی مانده است. آیا معنی این عبارت یعنی یک مغز مصنوعی داشتن؟ آیا منظور موجوداتی شبیه انسان هستند؟ آیا فقط ربات های انسان نما را شامل می شود؟ یا به هر آنچه که با یک سیستم هوشمند عمل می کند، مربوط است؟
هوش مصنوعی یا هوش ماشینی (AI) شاخه ی گسترده ای است از علوم رایانه. این علوم مربوط به ساخت ماشین های هوشمند می باشد. ماشین هایی هوشمند که قادر به انجام وظایفی هستند معمولاً نیازمند به هوش انسانی. هوش ماشینی یک علم میان رشته ای با چندین رویکرد است. پیشرفت در یادگیری ماشین و یادگیری عمیق تقریباً باعث ایجاد تغییر الگو در هر بخش از صنعت فناوری شده است. در واقع ریشه در هر مبحثی باز کرده است.
تاریخچه هوش مصنوعی چیست؟
کم تر از یک دهه پس از شکسته شدن رمز ماشین انیگما (Enigma) ایده هوش مصنوعی توسط ریاضیدان آلن تورینگ (Alan Turing) مطرح شد. ماشین انیگما ماشین رمزگذاری نازی ها بود که شکسته شدن رمز آن باعث کمک به نیروهای متفقین در پیروزی در جنگ جهانی دوم شده بود. این ریاضیدان با یک سوال ساده برای بار دوم توانست سبب ایجاد تغییر در تاریخ شود. سؤال او این بود: «آیا ماشین ها می توانند فکر کنند؟». در سال ۱۹۵۰ هدف و چشم انداز اساسی هوش مصنوعی تعیین شد. تعیین کننده ی آن، مقاله تورینگ با عنوان «ماشین آلات و هوش رایانه»، سپس آزمایش تورینگ بود.
علت محدودیت در توضیح هوش مصنوعی
در واقع هوش ماشینی شاخه ای از علوم کامپیوتر است که هدف آن پاسخی است مثبت به سؤال ریاضیدان آلن تورینگ. این تلاشی است برای یک کپی دقیق ساختن یا تقلید کردن از هوش انسان در ماشین ها. هدف رو به گسترش هوش مصنوعی سؤال ها و بحث های زیادی را به وجود آورده است. این گستردگی تا حدی است که هیچ نوع تعریف واحدی از این رشته ی علوم رایانه ای در سطح جهانی پذیرفته نشده است.
عمده ترین علت
هوش ماشینی را «ساخت ماشین هایی که هوشمند هستند» تعریف می کنند. عمده ترین محدودیتی که در این تعریف وجود دارد این است که در واقع توضیح نمی دهد که هوش ماشینی چیست؟ چه چیزی یک ماشین را هوشمند می کند؟
در کتاب درسی پیشگامان آن ها در هوش ماشینی چنین آمده است. نویسندگان استوارت راسل (Stuart Russell) و پیتر نورویگ (Peter Norvig) با داشتن رویکردی مدرن، با یکسان سازی کار خود در مورد موضوع عوامل هوشمند در ماشین به پاسخ این سؤال نزدیک می شوند. با توجه به این نوع نگاه، هوش مصنوعی «مطالعه ی عواملی است که از محیط دریافت می شوند و اقداماتی را انجام می دهند.»
این دو نفر در ادامه به بررسی چهار رویکرد مختلف می پردازند. این رویکردها با مراجعه به اتفاقات گذشته زمینه ی رشته ی هوش ماشینی را تعریف کرده اند. این ۴ رویکرد عبارت هستند از:
- انسانی فکر کردن
- منطقی فکر کردن
- انسانی عمل می کند
- منطقی عمل می کند
توضیح رویکردها
دو ایده اول مربوط به فرایندهای تفکر و استدلال است، در حالی که آن دو ایده بعدی با رفتار سر وکار دارند. تمرکز نورویگ و راسل به صورت ویژه بر عوامل منطقی است که برای رسیدن به بهترین نتیجه وارد عمل می شوند. آن ها خاطرنشان می کنند: «تمام مهارت های مورد نیاز برای آزمون تورینگ، همچنین به یک عامل اجازه می دهد تا منطقی عمل کند».
توضیحات مختلف در مورد هوش مصنوعی
تعریف پاتریک وینستون، استاد هوش مصنوعی و علوم رایانه ای در مؤسسه ی فناوری ماساچوست یا ام آی تی (MIT)، از هوش مصنوعی این است:
« محاسبات عددی فعال شده به وسیله ی الزاماتی که با نماینده هایی نشان داده می شوند. نماینده هایی که از مدل های هدفمند حلقه هایی پشتیبانی می کنند که تفکر، ادراک و عمل را به هم گره می زند.»
این تعاریف ممکن است برای یک فرد عادی انتزاعی به نظر برسد. اما در عین حال، این تعریف ها به تمرکز این حوزه به عنوان حوزه ای از علوم رایانه کمک می کند. علاوه بر این، طرحی را برای القاء کردن به ماشین آلات و برنامه ها با یادگیری ماشین و سایر زیر مجموعه های هوش مصنوعی فراهم می کند.
در سال ۲۰۱۷، جرمی آچین (Jeremy Achin) مدیر عامل دیتا ربات (DataRobot) هنگام سخنرانی در جمع افراد در کنفرانسی در ژاپن چنین گفت:
« هوش مصنوعی یک سیستم رایانه ای است. این سیستم قادر است وظایفی را انجام بدهد که به طور معمول به هوش انسان نیاز دارد. بسیاری از این سیستم های هوش ماشینی با یادگیری ماشینی کار می کنند. برخی از آن ها با یادگیری عمیق عمل می کنند. برخی دیگر با چیزهای بسیار کسل کننده مانند قوانین، کار می کنند.»
