آشنایی با سیاره اورانوس غول گازی (در عین حال یخی) و هفنمین سیاره منظومه شمسی به نسبت فاصله از خورشید، می تواند بسیار جذاب باشد. اورانوس از نظر اندازه سومین، از نظر جرم چهارمین و دارای یکی از کمترین چگالی ها در منظومه شمسی است. برای آشنایی بیشتر با این سیاره اعجاب انگیز با ما همراه باشید.
۱۰ واقعیت جالب برای آشنایی با سیاره اورانوس
این سیاره بر خلاف سایر سیاره های منظومه ما، نامش را از اساطیر رومی نگرفته و بر اساس خدای آسمان یونانی ها، اورانوس نام گذاری شده است.
اما این حقایق تنها بخش کوچکی از اسرار این سیاره است. اورانوس مملو از جزئیات جالب و شگفت آور است. در این مقاله به ده نکته و حقیقت جالب در مورد این پدیده شکفت انگیز اشاره می کنیم و ما تضمین می کنیم که حداقل یکی از آن ها شما را به شدت شگفت زده خواهد کرد.
۱. اورانوس سردترین سیاره منظومه شمسی است
اورانوس هفتمین سیاره از خورشید است که با فاصله ۲.۸۸ میلیارد کیلومتر در مدارش به دور خورشید در حال چرخش است. با وجود این مقدار فاصله، بسیار نزدیک تر از نپتون است که ۴.۵ میلیارد کیلومتر از خورشید فاصله دارد.
با وجود نزدیک تر بودن به خورشید، میزان سردی اورانوس از نپتون بیشتر است. دمای متوسط در اورانوس -۲۰۱ درجه سانتیگراد است و حتی به دماهای کمتر و حدود -۲۱۸ درجه سانتیگراد نیز می رسد. در مقابل، دمای ابر در اورانوس (که برای غول های گازی به عنوان دمای سطح تعریف می شود) به طور متوسط -۱۹۷.۲ درجه سانتیگراد است، اما ممکن است تا -226 درجه سانتی گراد نیز کاهش یابد.
این میزان از پایین بودن دما در این سیاره به این دلیل است که برخلاف سایر سیارات بزرگ منظومه شمسی، اورانوس گرما و انرژی کمتری را از خورشید جذب می کند. اما دلیل مهم تر سرد بودن هسته این سیاره است. دیگر سیارات بزرگ منظومه دارای هسته های بسیار داغی هستند که اشعه مادون قرمز ساطع می کنند اما هسته اورانوس تا حدی سرد شده که دیگر انرژی زیادی از آن ساطع نمی شود.
۲. شیب محوری اورانوس ۹۹ درجه است
همه سیارات در منظومه شمسی با یک شیب مشابه خورشید در محور خود می چرخند. در بسیاری از موارد، سیاره دارای شیب محوری است که باعث متمایل شدن یکی از قطب های آن ها کمی به سمت خورشید می شود. به عنوان مثال، محور چرخش زمین ۲۳.۵ درجه از صفحه خورشید متمایل است. مریخ با شیب حدود ۲۴ درجه مشابه زمین است که منجر به تغییرات فصلی در هر دو سیاره می شود.
اما شیب محوری اورانوس به طرز عجیبی ۹۹ درجه است. به عبارت دیگر، این سیاره از کنار به دور خود می چرخد!
۳. طول یک فصل در اورانوس ۴۲ سال است
برای آشنایی با سیاره اورانوس بهتر است بدانیم یک شبانه روز در اورانوس فقط حدود ۱۷ ساعت طول می کشد. از جهتی دیگر یک چرخش کامل اورانوس به دور خورشید، ۸۴ سال زمینی به طول می انجامد.
اما نکته جالب درباره این سیاره اینجاست که شیب محور اورانوس چنان تند است که همیشه یک قطبش به سمت خورشید است. این بدان معنی است که یک روز در قطب شمال این سیاره نیمی از سال اورانوس – ۸۴ سال زمینی – طول می کشد.
بنابراین، اگر می توانستیم روی قطب شمال اورانوس بایستیم، شاهد بودیم که خورشید در آسمان طلوع می کند و مدت ۴۲ سال در آسمان باقی خواهد ماند. با پایان این تابستان طولانی، خورشید سرانجام در زیر افق محو می شود. سپس ۴۲ سال تاریکی محض در انتظار خواهد بود، که در واقع به عنوان فصل زمستان در اورانوس شناخته می شود.
۴. اورانوس دومین سیاره کم چگال است
با چگالی متوسط ۱.۲۷ گرم در سانتی‌متر مکعب، اورانوس بعد از زحل کمترین چگالی را در بین سیارات منظومه شمسی دارد.
این چگالی کم یک اثر جانبی جالب در پی دارد. برخلاف این که اورانوس ۱۴.۵ برابر زمین جرم دارد اما به علت وسعت فراوانش، چگالی آن بسیار کمتر از زمین است. این امر باعث می شود که در اورانوس ما فقط ۸۹٪ نیروی جاذبه زمین را تجربه خواهیم کرد، در واقع ما می توانیم بر روی ابرهای اورانوس بایستیم.
۵. اورانوس هم حلقه دارد
وقتی صحبت از حلقه می شود ابتدا نام زحل به ذهنمان می آید اما اورانوس هم دارای حلقه است. بر خلاف زحل این حلقه ها از ذرات بسیار تاریکی تشکیل شده اند که اندازه آن ها از میکرومتر تا کسری از متر متفاوت است از این رو به اندازه زحل به وضوح قابل تشخیص نیستند.
در حال حاضر سیزده حلقه در اطراف اورانوس شناسایی شده که درخشان ترین آن ها حلقه اپسیلون است. عرض این حلقه ها معمولاً چند کیلومتر است البته به استثنای دو حلقه بسیار باریک که عرض کمتری دارند.
این حلقه ها احتمالاً همراه با اورانوس تشکیل نشده و کاملاً جوان هستند. ممکن است این حلقه ها بخشی از بقایای قمر هایی باشند که در اثر برخورد با سرعت بالا خرد شده و گرفتار جاذبه این سیاره شده اند.
۶. جو اورانوس حاوی یخ است
در نگاه اول جو آبی اورانوس برخلاف جو خشن و بی رحم مشتری و زحل، آرام به نظر می آید. اما تکنولوژی برای آشنایی با سیاره اورانوس به کمک ما آمده است.
بادهای منطقه ای در جو اورانوس دارای قدرتی است که می تواند به سرعتی معادل ۲۵۰ متر بر ثانیه (۹۰۰ کیلومتر در ساعت) برسد و طوفان هایی مانند لکه قرمز مشتری را ایجاد کند. همچنین دارای الگوهای ابری است که بین نیم کره ها متفاوت است، بعضی از آن ها فقط ساعت ها ادامه می یابند در حالی که برخی دیگر می توانند سال ها یا دهه ها ادامه داشته باشند.
شاید نکته عجیب تر وجود یخ در جو اورانوس باشد. سومین جز فراوان در جو اورانوس، متان استو وجود فراوان متان دلیل اصلی آبی بودن اورانوس است؛ اگرچه مقادیر کمی از هیدروکربن های دیگر مانند اتان، استیلن، متیل، استیلن و دی استلین نیز وجود دارد.
همچنین مقادیری آب، آمونیاک، دی اکسید کربن، مونوکسیدکربن و سولفید هیدروژن در لایه های جو اورانوس وجود دارد. این مواد به دلیل سرمای زیاد اورانوس منجمد شده و به صورت یخ در آمده اند. از این رو اصطلاح غول یخی نیز برای این سیاره به کار می رود.
۷. اورانوس ۲۷ قمر دارد
مانند همه سیارات غول پیکر منظومه شمسی، اورانوس نیز سهم زیادی از قمرها دارد. در حال حاضر ستاره شناسان وجود ۲۷ قمر را در اطراف این سیاره تأیید کرده اند. اما در بیشتر موارد، این قمرها کوچک و نامنظم هستند. اگر جرم تمام قمر های اورانوس را جمع کنیم، باز هم جرمی کمتر از نصف جرم تریتون، بزرگترین ماه نپتون خواهند داشت.
بزرگترین قمرهای اورانوس به ترتیب وسعت عبارتند از: میراندا، آریل، آمبریل، اوبرون و تیتانیا هستند. قطر و جرم این قمرها از ۴۷۲ کیلومتر برای میراندا تا ۱۵۷۸ برای تیتانیا است.
اکثر این قمر ها از مقادیر مساوی سنگ و یخ تشکیل شده است، به جز میراندا که در درجه اول از یخ ساخته شده که ممکن است شامل آمونیاک و دی اکسید کربن باشد. دانشمندان معتقدند که ترکیبات این قمرها با یکدیگر متفاوت است و یک گوشته یخی هسته را احاطه کرده است. در مورد تیتانیا و اوبرون اعتقاد گمان می رود که اقیانوس های آب مایع در مرز هسته و گوشته وجود داشته باشند.
۸. اورانوس اولین سیاره کشف شده در دوران مدرن است
بیشتر سیارات با چشم غیرمسلح قابل مشاهده هستند و در دوران باستان شناخته شده بودند. اورانوس اولین سیاره ای بود که پس از اختراع تلسکوپ کشف شد.
اولین بار در سال ۱۶۹۰ توسط جان فلامستید، کشف شد. اگرچه که او که تصور می کرد اورانوس ستاره ای دریک صورت فلکی است. اما سرانجام سران ویلیام هرشل در سال ۱۷۸۱ مشاهداتی انجام داد که ستاره شناسان دریافتند اورانوس یک سیاره است.
هرشل در ابتدا می خواست اورانوس را به نام پادشاه انگلیس جورج بنامد. سرانجام، جامعه نجومی رسماً روی نام اورانوس – نسخه لاتین شده خدای آسمان یونان ، اورانوس – به توافق رسید.
۹. اورانوس را می توانید با چشم غیرمسلح مشاهده کنید
شاید عجیب باشد اما بدون تلسکوپ هم می توان اورانوس را دید. با بزرگی ۵.۳، اورانوس دقیقاً در مقیاس روشنایی است که چشم انسان می تواند درک کند.
با این وجود این کار کمی سخت است زیرا آسمان شب باید بسیار تاریک باشد (بدون آلودگی نوری) و باید به طور دقیق محل قرارگیری اورانوس را مشخص کنید.
به همین دلیل، اورانوس در گذشته بارها توسط ستاره شناسان باستان مشاهده شده است اما با توجه به درخشندگی کم آن در مقایسه با سایر سیارات، با یک ستاره اشتباه گرفته می شد. در حقیقت، هنگامی که فلامستید برای اولین بار آن را مشاهده کرد، آن را به عنوان ۳۴ Tauri ثبت کرد و معتقد بود که یک ستاره در صورت فلکی ثور است.
۱۰. اورانوس فقط یک بار بازدید شده است
برای آشنایی بیشتر با سیاره اورانوس تاکنون فقط یک فضاپیما در تاریخ پروازهای فضایی به این سیاره نزدیک شده است. وویجر ۲ ناسا نزدیکترین رویکرد خود را به اورانوس در ۲۴ ژانویه ۱۹۸۶ با عبور از ۸۱۰۰۰ کیلومتری ابرهای اورانوس انجام داد. هزاران عکس از این سیاره مرموز و قمرهای آن گرفت و سپس به سمت هدف بعدی خود نپتون حرکت کرد.
هیچ سفینه دیگری هرگز به سمت اورانوس ارسال نشده است و در حال حاضر هیچ برنامه ای برای ارسال دیگر وجود ندارد. امکان ارسال فضاپیمای کاسینی از زحل به اورانوس طی یک مرحله برنامه ریزی شده در سال ۲۰۰۹ مورد ارزیابی قرار گرفت. با این حال، این امر هرگز به نتیجه نرسید زیرا رسیدن کاسینی به اورانوس پس از عزیمت از زحل حدود بیست سال طول می کشید.
