هرکسی که وارد دنیای لینوکس شده باشد می‌داند که لینوکس مانند ویندوز یا مک یک سیستم‌عامل واحد نیست. صدها توزیع لینوکس (دistro) وجود دارد، از اوبونتو گرفته تا Void Linux. اما دلیل این تنوع گسترده چیست؟
هر توزیع فلسفه متفاوتی دارد و برای حل مشکلی خاص طراحی شده است
هر کسی نظر خودش را دارد و هر توزیع لینوکس بیانگر آن نظر است. دنیای لینوکس پر از توسعه‌دهندگان و جوامع پرشوری است که هرکدام دیدگاه خاصی در مورد یک سیستم‌عامل ایده‌آل دارند.
وقتی یک توسعه‌دهنده توزیع لینوکسی ایجاد می‌کند، هدفش ساخت بهترین سیستم‌عامل ممکن نیست؛ چون به‌صورت عینی و مطلق نمی‌توان گفت بهترین سیستم‌عامل کدام است و یک سیستم‌عامل نمی‌تواند برای همه مناسب باشد. هر فرد نیازها و الزامات متفاوتی دارد و توزیع‌های مختلف لینوکس به‌گونه‌ای بهینه‌سازی شده‌اند که تا حد امکان این نیازها و الزامات گوناگون را برآورده کنند. به این ترتیب، شما مجبور نیستید روش کاری خود را با سیستم‌عامل تطبیق دهید، بلکه سیستم‌عامل متناسب با روش کاری شما تنظیم می‌شود.
فرض کنید می‌خواهید سیستمی داشته باشید که مانند ویندوز ۱۰ کار کند و بتواند به سخت‌افزار قدیمی شما که دیگر توسط مایکروسافت پشتیبانی نمی‌شود، جانی دوباره ببخشد. در این صورت می‌توانید نگاهی به لینوکس مینت (Linux Mint) بیندازید. یا شاید از ظاهر مک لذت می‌برید اما نمی‌خواهید هزینه بالای محصولات اپل را بپردازید. در این صورت می‌توانید PearOS یا elementary OS را امتحان کنید.
البته تفاوت‌ها تنها به ظاهر محدود نمی‌شوند و کاربردهای مختلفی را نیز در بر می‌گیرند. برای مثال، فدورا (Fedora) با مجموعه‌ای از ابزارهای توسعه‌دهنده ارائه می‌شود که آن را به یکی از بهترین توزیع‌ها برای برنامه‌نویسان تبدیل می‌کند. از سوی دیگر، اگر به دنبال توزیعی هستید که به‌طور پیش‌فرض برای بازی‌های رایانه‌ای بهینه شده باشد، گارودا لینوکس (Garuda Linux) انتخاب مناسبی است. همچنین توزیع‌هایی مانند کالی لینوکس (Kali Linux) وجود دارند که به‌طور خاص برای نیازهای منحصربه‌فرد متخصصان تست نفوذ و امنیت سایبری بهینه شده‌اند.
اوبونتو (Ubuntu) به‌عنوان یک توزیع چندمنظوره شناخته می‌شود که مشابه ویندوز و macOS عمل می‌کند. می‌توانید اوبونتو را به‌صورت دستی تنظیم کنید تا ظاهری شبیه به ویندوز یا macOS داشته باشد. همچنین می‌توانید برنامه‌ها و درایورهای لازم را نصب کنید تا برای برنامه‌نویسی، بازی و کاربردهای امنیت سایبری مناسب شود. اما این کار نیازمند صرف زمان زیاد و داشتن دانش فنی است. در عوض، اگر استفاده خاصی در ذهن دارید، می‌توانید به‌سادگی توزیعی را که برای آن منظور طراحی شده دانلود کنید و بلافاصله به کار خود بپردازید.
برخی توزیع‌ها فلسفه مشترکی دارند اما در نحوه اجرا اختلاف دارند
گاهی اوقات، توزیع‌های مختلف لینوکس اهداف مشابهی را دنبال می‌کنند، اما مسیرهای متفاوتی برای رسیدن به آن‌ها انتخاب می‌کنند. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که تیم‌ها در مورد اینکه کدام رویکرد فنی بهتر می‌تواند دیدگاه مشترکشان را محقق کند، اختلاف‌نظر داشته باشند.
به‌عنوان مثال، اوبونتو (Ubuntu) و لینوکس مینت (Linux Mint) هر دو به‌طور مشخص کاربران تازه‌وارد به دنیای لینوکس را هدف قرار می‌دهند و به دنبال ایجاد تجربه‌ای کاربرپسند هستند. با این حال، هر یک به شیوه‌ای متفاوت این دیدگاه را اجرا می‌کنند. اوبونتو از نسخه‌ای به‌شدت سفارشی‌شده از محیط دسکتاپ GNOME استفاده می‌کند که رابطی منحصربه‌فرد و تا حدی الهام‌گرفته از macOS ارائه می‌دهد. در مقابل، لینوکس مینت محیط دسکتاپ Cinnamon را توسعه داده است که عمداً شبیه ویندوز طراحی شده تا کاربران قدیمی ویندوز احساس راحتی بیشتری داشته باشند.
به‌طور مشابه، هر دو توزیع Pop!_OS و elementary OS هدفشان ارائه تجربه دسکتاپی صیقلی و باکیفیت است، اما تمرکز آن‌ها متفاوت است. Pop!_OS بیشتر بر کاربران حرفه‌ای و افزایش بهره‌وری تأکید دارد، در حالی که elementary OS بر طراحی زیبا و سادگی الهام‌گرفته از macOS تمرکز دارد.
حتی زمانی که توزیع‌ها از یک محیط دسکتاپ مشابه استفاده می‌کنند، اغلب آن را به شکل متفاوتی سفارشی می‌کنند. فدورا (Fedora) تجربه‌ای نزدیک به نسخه اصلی (vanilla) GNOME را ارائه می‌دهد، در حالی که اوبونتو (Ubuntu) GNOME را به‌طور گسترده‌ای با تم مخصوص خود، نوار کناری (dock) و تنظیمات خاص در نحوه کارکرد سفارشی‌سازی کرده است. هرچند هر دو از GNOME استفاده می‌کنند، تجربه کاربری نهایی به‌شدت متفاوت است.
این تنوع در رویکردها به کاربران اجازه می‌دهد توزیعی را پیدا کنند که نه‌تنها با اهدافشان همسو باشد، بلکه به روشی اجرا شود که با سلیقه و ترجیحات آن‌ها نیز تطابق داشته باشد. این امر سطح دیگری از شخصی‌سازی را اضافه می‌کند و به شما اجازه می‌دهد توزیعی را پیدا کنید که بیشتر حس اختصاصی بودن و سازگاری با نیازهای منحصربه‌فرد شما را فراهم کند.
افراد می‌توانند هر تعداد توزیعی که می‌خواهند بسازند
شاید اساسی‌ترین دلیل برای وجود این‌همه توزیع لینوکس این باشد که هیچ محدودیتی برای ساختن آن‌ها وجود ندارد. ماهیت متن‌باز لینوکس به این معناست که هر کسی که دانش فنی لازم را داشته باشد، می‌تواند کد موجود را برداشته، آن را تغییر دهد و توزیع مخصوص خود را منتشر کند.
هسته لینوکس، ابزارهای GNU، محیط‌های دسکتاپ و بیشتر برنامه‌های لینوکسی همگی به‌صورت رایگان برای توزیع مجدد و تغییر در دسترس هستند. این باز بودن، موانع ورود به عرصه توسعه سیستم‌عامل را که در سیستم‌عامل‌های اختصاصی وجود دارد، از بین می‌برد. شما به‌صورت قانونی نمی‌توانید نسخه‌ای اصلاح‌شده از ویندوز یا macOS ایجاد و منتشر کنید. اما در لینوکس، نه‌تنها این کار مجاز است بلکه تشویق هم می‌شود!
این آزادی منجر به آزمایش و نوآوری می‌شود. وقتی توسعه‌دهندگان با تصمیمات اتخاذشده در توزیع فعلی خود موافق نیستند، می‌توانند آن را انشعاب (Fork) دهند و چیزی جدید بسازند که با دیدگاه آن‌ها همسو باشد. به‌عنوان مثال، اوبونتو در ابتدا به‌عنوان یک انشعاب از دبیان (Debian) آغاز شد و لینوکس مینت نیز به‌عنوان نسخه‌ای مشتق‌شده از اوبونتو به وجود آمد. هر شاخه جدیدی می‌تواند به نوآوری‌هایی منجر شود که شاید در یک محیط بسته و کنترل‌شده به وقوع نمی‌پیوست.
توانایی ایجاد توزیع‌ها همچنین اهداف آموزشی را نیز تأمین می‌کند. بسیاری از دانشجویان علوم کامپیوتر به‌عنوان تمرین و یادگیری، توزیع‌های لینوکس مخصوص خود را ایجاد می‌کنند و برخی از این پروژه‌ها به توزیع‌های کامل و با جامعه کاربری واقعی تبدیل می‌شوند.
تنوع توزیع‌های لینوکس بازتابی از ارزش‌های اساسی آن، یعنی آزادی، انتخاب و قابلیت سفارشی‌سازی است. تعداد زیاد توزیع‌ها نه‌تنها یک ایراد نیست، بلکه یک ویژگی مثبت است که به کاربران اجازه می‌دهد تجربه محاسباتی دقیقاً مطابق با خواسته‌هایشان داشته باشند. البته این موضوع می‌تواند برای کاربران تازه‌کار کمی گیج‌کننده باشد. به همین دلیل پیشنهاد می‌کنیم با توزیع‌های ساده‌تری مانند اوبونتو (Ubuntu) یا لینوکس مینت (Linux Mint) شروع کنید و سپس به‌تدریج و با آشنایی بیشتر با دنیای لینوکس، به سراغ توزیع‌های دیگر بروید تا سیستمی را پیدا کنید که بهتر با روند کاری شما سازگار باشد.
